Sci-fi thriller van Terry Gilliam waarin Bruce Willis uit de toekomst terug in de tijd reist om de verspreiding van een dodelijk virus tegen te gaan
Een onbekend en dodelijk virus heeft ervoor gezorgd dat de wereldpopulatie met vijf miljard mensen is geslonken in 1996. In 2035 blijkt dat slechts één procent van de bevolking nog leeft en gedwongen is om ondergronds te leven.
De veroordeelde James Cole (Bruce Willis) biedt zich met tegenzin aan als vrijwilliger om terug te keren naar 1996 om informatie te vergaren over de herkomst van het virus. Hem wordt verteld dat dit werd verspreid door het mysterieuze Leger van de twaalf apen. Zijn doel is het virus te traceren voordat het begint te muteren en wetenschappers het niet meer aan een onderzoek kunnen onderwerpen. Per ongeluk wordt Cole echter naar 1990 getransporteerd, zes jaar eerder dan de bedoeling is. Hij wordt gearresteerd. Terry Gilliam staat bekend om knotsgekke visuele trucjes en duistere tinten. Dictatoriale staten, geestesziektes zoals schizofrenie en massamoord worden in Gilliams visie met een kinderlijke onschuld gebracht. Dit heeft indirect als gevolg dat de regisseur voortdurend strijd levert met zijn geldschieters.
Ook '12 Monkeys' heeft veel Gilliamaanse elementen. Zo laat de regisseur een lange tijd in het midden of Cole de waarheid spreekt of geestesziek is. Net zoals haast elke Gilliamfilm gaat er tijdens de opnames van alles mis. Eén voorbeeld - een hamster die tijdens een scène niet in zijn rad wilde lopen en daardoor de hele opnamedag de soep in liet lopen - dient als titel voor de making of-documentaire, 'The Hamster Factor'.